Agate deuna

Santa Agata jaia edo Dona Agata jaia, beste euskalkietan Santa Ageda bezpera, Agate Deuna jaia eta Santa Ageda festa izenez ere ezaguna, otsailaren 5ean edo bezperan Euskal Herrian eta katolizismoak indarra duen edo izan duen beste hainbat tokitan ospatzen den jaia da. Izan ere, Cataniako Agata santuaren eguna otsailaren 5a da Eliza Katolikoaren santutegian, eta ohitura da egun horretan edo bezperan herrietan koplak kantatu eta diru edo janari eske ateratzea. Euskal Herriko herri askotan, makilekin ateratzen dira kalera, erritmoa markatzeko lurrean joaz; beste herri batzuetan, Kintoak ospatzen dira egun horretan.

Beste hainbat erlijio ospakizunetan bezala, Euskal Herrian kristautasunaren aurretiko hainbat elementu paganorekin nahasita ageri dira kristau elementuak. Hartara, Santa Agata askotan abere gisa irudikatzen da: ahuntz edo katu itxurarekin. Ablitasen, uste zuten Santa Agata bezperako gauean banatzen zirela hurrengo urtebeterako ekaitzak

Abesti batzuk:

 Santa ageda, gure martiri maitea

Santa Ageda, Ageda;

gure martiri maitea,

etxe honeri eman eiozu:

zoriona ta bakea.

  

Zorion etxe hontako denoi

oles egitea gatoz

aterik ate ohitura zaharrak

aurten berritzeko asmoz

Santa Ageda, Ageda;

gure martiri maitea,

etxe honeri eman eiozu:

zoriona ta bakea.

Heriotz eder-ederra,

euki zenduan Ageda

zeruko ateak zabaldurikan

hartu zenduan bakea.

Eskerrik asko jendea

bizi gaitezen bakean

gero zeruan batu gaitezan

Agedarekin batera.

Aintzaldun daigun Agate deuna

Aintzaldun daigun Agate Deuna

bihar da ba Deun Agate

etxe honetan zorion hutsa

betiko euko al dabe.

Santa Ageda bezpera dugu

Euskal Herriko eguna

etxe guztiak kantuz

aukeratua duguna.

(lekuko izena) etorri gara

taldean neska-mutilak

Santa Ageda omenez hartuta

soinuaz eta makilaz.

Bat, bi, hiru... Eup!!